Triterpenes là gì? nguồn gốc và những lợi ích sức khỏe

Bài viết này nói về:

• Triterpenes là gì?
• Nguồn gốc
• Chống viêm
• Chống virus
• Tiểu đường
• Ung thư
• Miễn dịch

Triterpenes là gì? cấu trúc

Triterpenes là một nhóm lớn các hợp chất tự nhiên đa dạng có nguồn gốc sinh học từ isoprene hoạt tính, cấu trúc gồm 2 đơn vị C₁₅ tạo ra squalene hoặc tiền chất có cấu trúc với 30 carbon mạch hở. Các cấu trúc phổ biến nhất của triterpen bao gồm pentacyclic-oleanane, ursane, taraxerane, taraxastane, lupane, và tetracyclic-dammarane và cucurbitane. Một nhóm khác bao gồm các nortriterpenoid được hình thành từ các tiền chất triterpene tetracyclic thông qua quá trình oxy hóa và thoái hóa, dẫn đến ít hơn ba mươi nguyên tử carbon trong khung cơ bản. Chúng được chia thành hai nhóm: limonoids (C₂₆) và quassinoids (C₂₀ và C₁₉).

Triterpenes được tìm thấy rộng rãi nhất trong thực vật, chúng có mặt ở trong lá, vỏ thân, quả, rễ… được biết đến là thành phần tiềm năng để chữa bệnh. Một số các nghiên cứu khẳng định Triterpenes có nhiều hoạt tính sinh học cao bao gồm: chống ung thư, chống oxy hóa, chống viêm, chống xơ vữa động mạch, kháng virus và điều hòa miễn dịch.

Nguồn gốc và một số triterpenes nổi bật

Có gần 200 khung triterpenes khác nhau được biết đến từ nguồn tự nhiên và có bộ khung theo cấu trúc squalene (cấu trúc tiền sinh học trực tiếp của Triterpenes). Mặc dù được miêu tả sớm nhưng mãi đến năm 1936, các nhà nghiên cứu mới mô tả thành công cấu trúc squalene. Dưới đây là một số thành phần chính nổi bật thuộc nhóm triterpenes đã được tìm kiếm trong thực vật.

• Acid Asiatic: từ chiết xuất rau má (Centella asiatica): ứng dụng chủ yếu trong các sản phẩm chăm sóc da, sản phẩm mỹ phẩm.
• Quassine thành phần từ cây thằn lằn (Quassia amara)
• Dammarane là loại triterpenes tương tự như trong nhân sâm, chúng được tìm thấy trong nhựa của cây nhiệt đới shorea javanica.
• Panaxatriol trong nhân sâm (Panax ginseng) và trong củ tam thất (Panax pseudoginseng).
• Oleanane là một triterpenoid tự nhiên. Nó thường được tìm thấy trong thực vật hạt kín thân gỗ.
• Acid boswellic từ chiết xuất nhũ hương (Boswellia serrata)
• Serratenes, nhóm chất dược tìm thấy trong cây lá kim và mọt số thực vật hạt kín.
•  Lupeol, được tìm thấy trong nhiều loại thực vật, bao gồm xoài, Acacia visco,  Abronia villosa và Bauhinia acuminata, keo ong xanh
• Acid betulinic, được tìm thấy trong vỏ cây bạch dương Betula (Betula alba , B. pubescens , B. platyphylla và B. pendula).
• Acid ursolic, được tìm thấy trong Thymus, Rosmarinus, Salvia, Lavandula, Eucalyptus và đặc biệt với nồng độ cao trong hạt cà phê và trong quả táo (chủ yếu ở vỏ táo) và quả sơn trà (Eriobotrya japonica)…

Lợi ích sức khỏe

Chống viêm

Biểu hiện viêm thường khá đa dạng khi chúng diễn ra trong cơ thể: viêm khớp có biểu hiện sưng, đau, đi lại và vận động khó; viêm dạ dày có biểu hiện đau bụng, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa; viêm do bệnh tự miễn diễn ra âm thầm trong thời gian dài không có triệu chứng; trong khi viêm họng sẽ có cảm giác rát, ho và có đờm.

Thành phần từ thực vật Triterpenes cụ thể được sản xuất từ nấm Reishi, từ keo ong xanh, nhũ hương… được biết có khả năng giảm tình trạng viêm khắp cơ thể.

Chống virus

Virus là những dạng sống siêu nhỏ, chúng xâm nhập vào cơ thể của chúng ra rồi gây bệnh. Cảm lạnh, cúm mùa có thể làm cơ thể bạn mệt mỏi từ 3 ngày đến nhiều tuần, thậm chí có thể gây tử vong. Triterpenes có thể tăng cường hệ thống miễn dịch hoặc nói cách khác tác động lên hệ thống miễn dịch một cách cơ động, vừa tăng cường vừa kìm hãm tạo nên một cơ chế điều hòa miễn dịch khỏe mạnh. Chính nhờ những lợi ích này mà chúng có thể tạo lá chắn khỏe mạnh chống lại sự xâm nhập cũng như tác hại của virus lên cơ thể.

Tiểu đường

Các nghiên cứu cho thấy triterpenes tác động tốt tới tiểu đường nhờ tác dụng ức chế α-glucosidase và α-amylase, làm giảm sự tăng đường máu sau ăn. Hơn nữa Chúng có thể ức chế các enzyme tham gia vào quá trình chuyển hóa glucose, ngăn chặn sự phát triển của tình trạng kháng insulin và bình thường hóa lượng glucose và insulin trong huyết tương. Những điều này có lợi đối với bệnh nhân tiểu đường tuyp II.

Ung thư

Triterpenes được biết đến là chất chống ung thư. Tuy nhiên, giống như lợi ích chống bệnh tiểu đường của chúng, chúng gần như không phải là một phương pháp chữa trị tổng thể. Thay vào đó, chúng có thể được thực hiện thường xuyên như một biện pháp bổ sung để cố gắng ngăn ngừa ung thư. Các nghiên cứu cũng khẳng định triterpen góp phần ngăn ngừa “sự chết tế bào, không kiểm soát được trong các khối u ác tính”.

Miễn dịch

Triterpenes có thể tạo nên sự cân bằng nội môi miễn dịch của cơ thể. Tức là Triterpenes có tác động tích cực đến việc cơ thể sản sinh ra các tự kháng thể giúp chúng ta chống lại các tác dụng phụ do rối loạn tự miễn dịch.

Xem thêm: Đặc tính điều hòa miễn dịch của Triterpenes