Những điều cần biết để tăng Acid béo chuỗi ngắn (SCFAs)

Bài viết này nói về:

• Các loại SCFAs
• Cơ chế hoạt động
• Có nên bổ sung SCFAs
• Vi khuẩn đường ruột
• Chất xơ

Cơ thể tạo ra acid béo chuỗi ngắn (SCFAs) trong quá trình vi khuẩn đường ruột tiêu hóa chất xơ ở đại tràng. SCFAs có lợi cho cơ thể bởi chúng có khả năng ngăn ngừa các phản ứng viêm xảy ra làm giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng, trực tràng.

Các loại acid béo chuỗi ngắn

Có nhiều acid béo chuỗi ngăn được tạo ra trong đường tiêu hóa. Có 2 acid béo phổ biến được biết đến nhiều nhất đó là acetate và butyrate. Hai loại SCFAs tham gia vào quá trình sản xuất cholesterol.

Ngoài ra còn có acid béo propinate, chúng tham gia vào quá trình glucan tại gan.

Các acid béo chuỗi ngắn đều có khả năng chống viêm hiệu quả.

Chúng hoạt động như thế nào

Lớp niêm mạc ruột non và ruột già có cấu tạo đặc biệt, chúng có lớp tế bào biểu mô gấp với cấu trúc đặc biệt với diện tích tiếp xúc lớp. Chức năng chính của chúng là hấp thu các chất dinh dưỡng. Để cho chúng hoạt động hiệu quả thì trong chế độ ăn cần nhiều chất xơ. Chất xơ là nhóm chất mà cơ thể không tiêu hóa được, chúng được coi là nguồn thức ăn của nhóm vi khuẩn lành tính ký sinh trong ống tiêu hóa. Khi tiêu hóa chất xơ vi khuẩn đường ruột phát triển đồng thời chúng sản xuất ra nhóm acid béo chuỗi ngắn có tác dụng kích thích nhóm tế bào biểu mô thực hiện chức năng tiêu hóa.

Một số lợi ích khác của SCFAs:

• Ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh phát triển, cân bằng hệ vi khuẩn đường tiêu hóa.
• Tăng khả năng hoạt động lớp tế bào biểu mô, tăng khả năng hấp thu nguyên tố khoáng, đặc biệt là calci.
• Giảm cảm giác thèm ăn khi cơ thể đã có đủ.

Có nên bổ sung trực tiếp SCFAs không?

Acid béo chuỗi ngắn được chứng minh có lợi cho sức khỏe nhưng chúng thực sự chỉ phát huy tác dụng của mình khi ở ruột già (đại tràng). Tiêu thụ các nguồn acid béo từ bên ngoài được chứng minh không đem lại tác dụng cho hệ tiêu hóa bởi chúng sẽ được hấp thu ngay lập tức ở phần ruột non. Các Acid béo chuỗi ngắn khi bổ sung qua đường uống không thể tới được đại tràng để thực hiện tác dụng chính của nó.

Bổ sung chất xơ từ thực vật hoặc động vật tạo ra nhiều acid béo ở đại tràng. Một số thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt cũng được ưa chuộng hơn so với ngũ cốc say sát kỹ bởi chất xơ ở lớp vỏ cám chứa rất nhiều chất xơ mà cơ thể có thể sử dụng để tạo ra acid béo chuỗi ngắn nhiều hơn.

Một số thực phẩm giàu tinh bột khác cũng có khả năng kích thích tăng sản xuất acid béo chuỗi ngăn bao gồm:

• Ngô
• Khoai tây
• Mỳ ống
• Đậu hà lan, đậu lăng..

Vai trò vi khuẩn đường ruột và SCFAs

Vi khuẩn cư trú khắp nơi trên cơ thể: trên da, màng nhầy, chúng tập trung lượng lớn nhất là trong đường ruột, đường tiêu hóa của cơ thể. Những lợi ích của hệ vi khuẩn đường ruột:

• Bảo vệ niêm mạc tiêu hóa, chống lại độc tố do vi khuẩn gây bệnh tiết ra.
• Điều giá quá trình trao đổi chất, sản xuất hormone và chức năng miễn dịch.
• Chuyển hóa thức ăn, thuốc.
• Có mối liên hệ với hệ thống thần kinh trung ương.

Khi sự cân bằng vi khuẩn đường tiêu hóa bị phá vỡ nó có thể gây nên một số bệnh lý nghiêm trọng trên toàn cơ thể (ngoài những tác động tiêu cực trên ống tiêu hóa) bao gồm:

• Trầm cảm.
• Suy giảm trí nhớ, Alzheimer.
• Bệnh Parkinson.

Một số nghiên cứu cũng cho rằng, mất cân bằng vi khuẩn đường ruột cũng có khả năng gây nên chứng rối loại phổ tự kỷ. Một số nhà nghiên cứu cho rằng các chuỗi acid béo mạch ngắn có mối liên quan đến chứng rối loạn phổ tự kỷ ở các mức độ khác nhau. Nhưng mối liện hệ này vẫn còn nhiều tranh cãi và cần có thể các nghiên cứu đánh giá.

Một chế độ ăn giàu chất xơ có nguồn gốc tự thực vật có thể giúp bạn cải thiện tình trạng sức khỏe đường ruột, cải thiện các triệu chứng liên quan.

Một số lợi ích khác của SCFAs

SCFAs với não: Mặc dù mối liên quan giữa hệ vi khuẩn đường ruột với não bộ chưa được hiểu biết một cách chính xác và cặn kẽ nhưng các nhà khoa học nhận thấy có mối tương quan giữa rối loạn một số chức năng não với mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

SCFAs và mang thai. Những thay đổi đối với hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. ‌

Chất xơ và những điều cần biết

Bổ sung chất xơ là cách tốt nhất và duy nhất hiện nay được cho là có ích giúp tăng sản xuất acid béo chuỗi ngăn ở đại tràng.

Chất xơ là một nhóm các loại carbohydtate có cấu trúc phức tạp như Polysaccharide. Chúng không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe hệ tiêu hóa mà còn có liên quan đến miễn dịch và nhiều lợi ích sức khỏe khác.

Xem thêm: Lợi ích sức khỏe của Polysaccharide

Chất xơ di chuyển qua đường tiêu hóa và chúng không bị phân hủy theo cách như các chất dinh dưỡng khác. Thay vào đó, chúng giữ vai trò:

• Căn bằng vi khuẩn có lợi.
• Kích thích sản xuất acid béo chuỗi ngắn.
• Chống táo bón theo cơ thể làm tăng khối lượng phân.

Trái cây, rau xanh, hoa quả, các loại hạt đậu, ngũ cốc nguyên hạt… là nguồn thực phẩm giàu chất xơ. Với người lớn ở tuổi trưởng thành mỗi ngày nên bổ sung từ 38-50g chất xơ.

Tham khảo: Webmd