Lý do Xuyên Tâm Liên được chọn để điều trị Covid-19

Bài viết này nói về

• Tác dụng theo kinh nghiệm dân gian
• Chứng minh theo nghiên cứu khoa học

Ngày 17.7.2021, Bộ y tế đưa ra khuyến cáo có thể sử dụng vị thuốc xuyên tâm liên để điều trị covid-19 cho các đối tượng thể nhẹ, ít triệu chứng lâm sàng.

Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê: “Đây là phương thuốc rất kinh điển trong những năm đất nước còn nghèo khó, từng dùng để chữa bách bệnh. Vừa qua, một số nước đã đưa vào điều trị và cũng thấy hiệu quả nên chúng ta có thể đưa vào điều trị trên những bệnh nhân ít triệu chứng, thể nhẹ kết hợp cùng nâng cao thể trạng, dinh dưỡng”

Ngay sau đó, tỷ lệ tìm kiếm thông tin về Xuyên tâm liên tại Việt Nam tăng vọt, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu lý do tại sao Xuyên tâm liên lại được lựa chọn làm thuốc điều trị Covid-19.

Tác dụng Xuyên tâm liên theo kinh nghiệm dân gian

Ở các nước đang phát triển, người ta ước tính rằng khoảng 2/3 dân số chủ yếu chăm sóc sức khỏe dựa theo khuyến cáo y học cổ truyền và sử dụng cây thuốc để điều trị bệnh ban đầu.

Andrographis paniculata Wall (họ Acanthaceae) là một trong những cây thuốc phổ biến được dân gian sử dụng để chữa các bệnh như ung thư, tiểu đường, cao huyết áp, loét, phong, viêm phế quản, bệnh ngoài da, đầy hơi, đau bụng, cúm, kiết lỵ, chứng khó tiêu và bệnh sốt rét trong nhiều thế kỷ ở các lục địa Châu Á, Châu Mỹ và Châu Phi.

Với y học cổ đại phương đông, Xuyên tâm liên được sử dụng để chữa đau bụng, viêm nhiễm, sốt nóng và sốt từng cơn. Toàn cây đã được sử dụng cho một số ứng dụng như chống rắn cắn và vết đốt độc của một số côn trùng, và điều trị chứng khó tiêu, cúm, kiết lỵ, sốt rét và nhiễm trùng đường hô hấp. Nước sắc từ lá là một phương thuốc cổ truyền để điều trị bệnh truyền nhiễm, bệnh gây sốt, đau bụng, chán ăn, phân không đều và tiêu chảy. Ở Malaysia, Phần trên mặt đất được sử dụng để điều trị cảm lạnh thông thường, tăng huyết áp, tiểu đường, ung thư, sốt rét và rắn cắn.

Trong y học cổ truyền Trung Quốc, nó được xem như một loại thảo mộc có tính hàn được sử dụng để có tác dụng thanh nhiệt và thải độc tố ra khỏi cơ thể. Trong hệ thống y học Ayurvedic thuộc tiểu lục Ấn Độ, sử dụng Xuyên tâm liên cho nhiều loại bệnh như đau bụng kinh, viêm âm đạo, chăm sóc trước khi sinh và sau khi sinh, các bệnh phức tạp như sốt rét, vàng da, bệnh lậu và các bệnh nói chung như vết thương, vết cắt, nhọt và bệnh ngoài da.

Tác dụng Xuyên Tâm Liên theo quan điểm khoa học

Hiện nay với khoa học tiến bộ, các nhà nghiên cứu phát hiện nhiều nhóm hoạt chất có trong Xuyên tâm liên và họ đánh giá lại hiệu quả điều trị của nhiều loài thực vật dựa theo các nguyên tắc hóa học kết hợp với kinh nghiệm dân gian. Theo nghiên cứu của các nhà thực vật học, Chi Andrographis thuộc họ Acanthaceae bao gồm khoảng 40 loài. Chỉ một số ít được sử dụng phổ biến trong y học dân gian để chữa các loại bệnh về sức khỏe. Trong số ít loài này, Xuyên tâm liên là loài quan trọng nhất

Nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng A. paniculata chứa các hợp chất đa dạng bao gồm labdane diterpenoid lacton, flavonoid và các hợp chất khác. Nó đã được chứng minh là hoạt tính dược lý rộng. Các chiết xuất khác nhau từ Xuyên tâm liên có tác dụng: kháng khuẩn, kháng ký sinh trùng, chống viêm, chống oxy hóa, kích thích miễn dịch, điều trị tiểu đường, chống nhiễm trùng, bảo vệ gan-thận, điều hòa hormone sinh dục, điều hòa men gan và các hoạt động diệt côn trùng…

Trong đó tác dụng kích thích miễn dịch, chống viêm và ức chế virus được cho là có vai trò qua trọng trong điều trị covid-19 hiện nay.

Điều hòa miễn dịch

Chiết xuất Xuyên tâm liên và andrographolide kích thích miễn dịch thông qua cơ chế kích thích sản xuất các yếu tố miễn dịch như: tế bào lympho T, sản xuất interleukin-2 (IL-2), tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK). Ngoài ta, Chiết xuất Xuyên Tâm Liên làm giảm hiệu quả các cytokine tiền viêm như IL-1β, IL-6, GM-CSF, và TNF-α.

Ức chế virus

Một trong những ứng dụng theo dân gian phổ biết nhất của Xuyên tâm liên là nó có hiệu quả điều trị chứng cảm cúm, cảm lạnh thông thường. Cảm cúm là tình trạng cơ thể mắc virus cúm theo mùa, đăc biệt khi thay đổi thời tiết, theo kinh nghiệm dân gian, xuyên tâm liên có hiệu quả trong điều trị chứng nhiễm virus này.

Một số các nghiên cứu chứng minh hiệu quả dịch chiết xuyên tâm liên có tác dụng ức chế virus Den-s (gây sốt dengue), ức chế hoạt động phiên mã HPV16, có hoạt tính khác virus HIV, Cúm A và HSV-1.

Tác dụng chống viêm

Một trong những triệu chứng nổi bật khi mắc Covid-19 là biểu hiện viêm đường hô hấp cấp, các phản ứng viêm cấp tính khác, đặc biệt là viêm trong lòng mạch, gây ra hiện tượng kết dính tiểu cầu tạo thành cục máu đông, đây được biết đến là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các ca tử vong do covid-19 (xuất hiện cục máu đông trong mạch gây tắc nghẽn).

Chiết xuất Xuyên tâm liên và dẫn xuất chính của nó có tác dụng chống viêm thông qua ức chế biểu hiện của men chuyển iNOS, ức chế COX-2 và làm giảm các yếu tố gây viêm khác.

Tham khảo

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4408759/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4032030/